Sünnilik Nedir?

Sünnilik, İslam’ın en büyük mezhebi olup, Hz. Muhammed’in sünnetine ve sahabe topluluğunun (cemaat) uygulamalarına bağlılığı esas alır. “Ehl-i Sünnet ve’l-Cemâat” olarak bilinen bu grup, İslam’ın dört ana fıkıh mezhebini (Hanefî, Mâlikî, Şâfiî, Hanbelî) ve itikadi olarak Eş’ârîlik ile Mâtürîdîlik akımlarını içerir.

Sünniliğin Ortaya Çıkışı

Sünnilik, Hz. Muhammed’in vefatından (632) sonra halifelik konusunda çıkan anlaşmazlıklarla biçimlenmeye başladı. Hz. Ali’nin halifeliği (656-661) ve Emevîler’in iktidarı (661) sırasında Şiîlik ve Haricîlik gibi gruplar ayrılırken, çoğunluk, sünnete ve ümmetin birliğine bağlı kalarak “Sünnî” kimliğini oluşturdu. Bu kimlik, siyasi bir duruştan ziyade dini bir aidiyet olarak gelişti.

Tarihsel Gelişimi

• Erken Dönem (7.-9. Yüzyıl): Sünnilik, Emevîler ve Abbasîler döneminde İslam’ın yayılmasıyla kurumsallaştı. Fıkıh mezhepleri bu dönemde ortaya çıktı.
• Orta Çağ (10.-15. Yüzyıl): Selçuklular ve Eyyûbîler gibi Sünnî devletler, mezhebi güçlendirdi. Sufizm, Sünnilik içinde önemli bir manevi akım oldu.
• Osmanlı ve Modern Dönem (16.-21. Yüzyıl): Osmanlılar, Sünniliği devlet politikası haline getirdi. 18. yüzyılda Vehhâbîlik gibi akımlar, Sünniliğin geleneksel yapısını sorguladı.

Nüfusu

Sünniler, dünya Müslümanlarının yaklaşık %85’ini (1.5 milyar civarı) oluşturur. Türkiye, Endonezya, Pakistan, Mısır gibi ülkeler Sünnî çoğunluklu olup, Şiîlerin yoğun olduğu İran ve Irak dışında İslam dünyasının geneli Sünnidir.

Sünnilik, farklı mezhepler ve kültürlerle uyum sağlayabilen esnek bir yapıya sahiptir. Bu, onun geniş coğrafyalarda yayılmasını sağlamış, ancak Selefilik gibi radikal akımlarla zaman zaman gerilimler yaşamasına neden olmuştur. Sünnilik, Şiîlikten farklı olarak liderlikte ilahi bir atama yerine ümmetin iradesini önceler; bu da onu daha pragmatik bir mezhep yapar. Modern dönemde, Sünnilik hem gelenekselciliği hem de reformist hareketleri barındırarak dinamik bir kimlik sergiler.

Bilinmeyenler

• İlk Ayrışmanın Detayları: Sünniliğin Şiîlikten kesin ayrılış süreci, erken dönem kaynaklarının taraflılığı nedeniyle net değildir.
• Mezheplerin Halktaki Etkisi: Fıkıh mezheplerinin sıradan insanlar arasında nasıl yayıldığı tam olarak belgelenmemiştir.
• Gizli Akımlar: Sünnilik içindeki bazı küçük grupların (örneğin erken dönemdeki kayıp fıkıh okulları) tarihsel rolleri belirsizdir.

Sünnilik, İslam’ın ana gövdesini oluşturan bir mezhep olarak hem tarihsel derinliği hem de güncel etkisiyle dikkat çeker.

Derin Anlam