Edebiyat tarihinde, Victor Hugo’nun Sefiller (Les Misérables) adlı eseri, ilk yayımlandığında o kadar büyük bir etki yaratmıştı ki, 1862’de Paris’te kitabın basıldığı matbaanın önünde uzun kuyruklar oluşmuştu. İnsanlar, kitabı almak için saatlerce beklemiş ve hatta bazıları kitabı okumadan önce birbirlerine özetlerini anlatmıştı. Bu, modern anlamda bir “bestseller” çılgınlığının ilk örneklerinden biri olarak kabul edilir.
Bu olay, birkaç açıdan dikkat çekici. İlk olarak, Sefiller’in sadece bir roman değil, aynı zamanda dönemin sosyal ve politik meselelerine derinlemesine bir bakış sunması, kitabı geniş kitleler için çekici kıldı. Hugo, yoksulluk, adalet ve insanlık gibi evrensel temaları işleyerek okuyucuların duygusal bir bağ kurmasını sağladı. İkinci olarak, kitabın bu denli popüler olması, 19. yüzyılda okuryazarlık oranlarının artması ve basım teknolojilerinin gelişmesiyle mümkün oldu. Matbaanın önünde oluşan kuyruklar, edebiyatın bir tüketim nesnesine dönüşmeye başladığını ve aynı zamanda bir topluluk deneyimi haline geldiğini gösteriyor. İnsanların kitabı birbirine anlatması ise, yazılı eserin sözlü kültürle kesiştiği bir momenti yansıtıyor.
Sefiller örneği, iyi bir hikâyenin, doğru zamanda ve doğru yerde sunulduğunda, insanların hem bireysel hem de kolektif hayal dünyasını nasıl harekete geçirebileceğini kanıtlıyor. Günümüzde de benzer bir etkiyi, örneğin Harry Potter serisinin ilk çıktığında kitapçılardaki uzun kuyruklarda veya sosyal medyada viral olan kitap tartışmalarında görebiliriz. Hugo’nun başarısı, sadece edebi yetkinliğinde değil, aynı zamanda okuyucunun ruhuna dokunma becerisinde yatıyor. Bu, yazarlar için bir ders niteliğinde: Teknik ustalık kadar, insan duygularına hitap etmek de bir eseri unutulmaz kılıyor.
Edebiyat dünyasında böyle bir anekdot, okuyucunun ilgisini çeker çünkü hem tarihi bir merak uyandırır hem de günümüzle bağ kurarak “Acaba bugün hangi eser bu etkiyi yaratabilir?” sorusunu sordurur. Sen ne dersin, sence günümüzde Sefiller gibi bir çılgınlık yaratabilecek bir eser var mı?
Derin Anlam