“Şeytanın İncili” olarak da bilinen Codex Gigas, tarihin en gizemli ve büyüleyici eserlerinden biridir. Ortaçağ’dan kalma bu devasa el yazması, hem fiziksel özellikleriyle hem de etrafını saran efsanelerle dikkat çeker.

Codex Gigas Nedir?

Codex Gigas, Latince’de “Dev Kitap” anlamına gelir ve bu isim, kitabın boyutlarından kaynaklanır. Yaklaşık 92 cm uzunluğunda, 50 cm genişliğinde ve 22 cm kalınlığında olan bu eser, 75 kilogram ağırlığıyla dünyanın bilinen en büyük ortaçağ el yazmasıdır. 13. yüzyılın başlarında, günümüz Çek Cumhuriyeti sınırlarında yer alan Bohemya bölgesinde, bir Benediktin manastırında yazıldığı tahmin ediliyor. Kitabın ciltlenmesi için 160’a yakın hayvan derisinin kullanıldığı söyleniyor, bu da onun ne kadar büyük bir emekle hazırlandığını gösteriyor.

Codex Gigas, “Şeytanın İncili” adını, içindeki tam sayfa büyüklüğünde, dikkat çekici bir şeytan tasvirinden alır. Şu anda Stockholm’deki İsveç Ulusal Kütüphanesi’nde korunan bu eser, hem tarih meraklılarını hem de gizem avcılarını kendine çekiyor.

Kitabın İçeriği Nedir?

Codex Gigas, sadece şeytanla ilişkilendirilen bir kitap olmaktan çok daha fazlasını içerir. Toplamda 310 parşömen yaprağına sahip olan eser, Latince yazılmış ve oldukça zengin bir içerik sunar. İşte kitabın ana bölümleri:

1. Kutsal Metinler: Kitap, Vulgata İncil’in tamamını içerir; yani Eski ve Yeni Ahit’in Latince çevirileri burada yer alır. Bu, Codex Gigas’ı dini bir belge haline getirir.
2. Tarihi ve Ansiklopedik Yazılar: Josephus Flavius’un “Yahudilerin Eski Eserleri” ve “Yahudilerin Savaşı”, Praglı Cosmas’ın “Bohemya Kronikleri” gibi tarihsel eserler bulunur. Ayrıca, Sevillalı Isidore’un “Etymologiae” adlı ansiklopedisi, dönemin bilgisini derleyen önemli bir kaynaktır.
3. Tıbbi Bilgiler: “Ars Medicinae” adlı bir bölüm, ortaçağ sağlık ve tedavi yöntemlerini içerir. Bu, kitabın pratik bir yönünü ortaya koyar.
4. Egzorcizm ve Büyü: Şeytan çıkarma ritüelleri ve bazı büyülü formüller, eserin en gizemli kısımlarından biridir.
5. Takvim ve Ekstra Metinler: Azizlerin listesi, bir takvim ve çeşitli kısa metinler de kitabın kapsamını genişletir.

Ancak kitabın en çok konuşulan kısmı, 290. yaprakta yer alan şeytan illüstrasyonudur. Bu çizimde, yeşil yüzlü, kırmızı boynuzlu, çift dilli ve ermin peştamallı bir şeytan tasvir edilir. Hemen karşısında ise “Cennetin Krallığı”nı simgeleyen bir illüstrasyon bulunur. Bu zıtlık, iyilik ve kötülük arasındaki çatışmayı vurgulamış gibi görünüyor.

Kitaptan Alıntılar

Codex Gigas’tan direkt alıntı yapmak zor, çünkü orijinal metin Latince ve halka açık bir şekilde tam çevrilmiş değil. Ancak içeriğinden bazı bölümlerin özetlenmiş haline dayanarak, aşağıdaki gibi örnekler verilebilir:

• İncil Bölümü Örneği: “Başlangıçta Söz vardı, ve Söz Tanrı’yla birlikteydi, ve Söz Tanrı’ydı.” (Yuhanna 1:1) – Bu, kitabın İncil kısmından bir klasik pasaj.
• Şeytan Çıkarma Ritüeli: Kitapta yer alan bir dua, kötü ruhları kovmak için rehber niteliğindedir. Modern bir özetle: “Kutsal isimle emrediyorum, bedeni terk et!”
• Bohemya Kronikleri: “Bu topraklarda krallar yükseldi ve düştü, ama Tanrı’nın iradesi her zaman galip geldi.” (Praglı Cosmas’tan uyarlama).

Bu alıntılar, kitabın hem dini hem de tarihsel derinliğini yansıtır.

Kitap Hakkında Yorumlar ve Görüşler

Codex Gigas, yüzyıllardır farklı tepkiler almış bir eser. İşte bazı yaygın görüşler:

• Efsanevi Yaklaşım: Çoğu insan, kitabı şeytanla yapılan bir anlaşma efsanesiyle tanır. Hikâyeye göre, bir keşiş, ölüm cezasından kurtulmak için bir gecede bu devasa kitabı yazmayı vaat etmiş, ancak bunu başaramayınca şeytandan yardım istemiş. Şeytan, kitabı tamamlamış ve karşılığında keşişin ruhunu almış. Bu efsane, kitaba gizemli bir hava katıyor.
• Bilimsel Perspektif: Uzmanlar, kitabın tek bir kişi tarafından yazıldığını doğruluyor. El yazısı analizi, tutarlı bir üslup gösteriyor. Ancak bir insanın bu kadar büyük bir eseri kısa sürede tamamlaması imkânsız göründüğü için, efsaneler bilime meydan okuyor.
• Kültürel Değer: Çekler için Codex Gigas, ulusal bir hazine. 1648’de Otuz Yıl Savaşları sırasında İsveçliler tarafından Prag’dan alınması, hâlâ tartışma konusu.

Kitabın Analizi

Codex Gigas, bana göre ortaçağ insanının hem bilgiye olan açlığını hem de korkularını yansıtan bir ayna. Kitap, dini metinlerle ansiklopedik bilgileri birleştirerek o dönemin “her şeyi bilme” arzusunu gösteriyor. Şeytan tasviri ise, kötülüğün somut bir imgeyle ifade edilmesi gerektiği inancını ortaya koyuyor. Bu, o çağda şeytanın günlük hayatın bir parçası olarak görülmesinin bir kanıtı.

Efsaneye gelince, bence bu hikâye, insan yaratıcılığının sınırlarını zorlama çabasını sembolize ediyor. Bir keşişin tek gecede böyle bir eseri yazması mümkün değil, ama bu anlatı, Codex Gigas’ın değerini ve etkisini artırmak için yaratılmış bir mit olabilir. Şeytan figürünün detaylı çizimi, belki de yazarın sanatsal yeteneğini sergileme isteğinden kaynaklanıyor.

Kitabın lanetli olduğuna dair söylentiler ise, bana biraz abartılı geliyor. Tarih boyunca, eserin geçtiği yerlerde felaketler yaşanmış olabilir, ama bu, ortaçağda her şeye doğaüstü bir anlam yükleme alışkanlığından ileri geliyor olabilir. Yine de, bu gizem Codex Gigas’ı daha çekici kılıyor.

Codex Gigas, sadece bir kitap değil, aynı zamanda bir zaman kapsülü. İçeriğiyle ortaçağ düşünce dünyasına ışık tutarken, efsaneleriyle hayal gücünü besliyor. Şeytan tasviri korkutucu olsa da, eserin asıl gücü, insan elinden çıkmış bir başyapıt olması. Eğer gizemli hikayelerden ve tarihten hoşlanıyorsanız, Codex Gigas’ın büyüsüne kapılmamak elde değil. Sizce bu eser gerçekten lanetli mi, yoksa sadece bir sanat ve bilgi hazinesi mi? Görüşlerinizi paylaşmayı unutmayın!

Derin Anlam